اغلب كاسپينها غذا را به خوبي تبديل ميكنند و بهتر است با جو و ساير غذاهاي گرمازا تغذيه نشوند ـ به ويژه اگر براي سواري كودكان مورد استفاده قرار ميگيرند.
تغذيه:
با توجه به اينكه اسب کاسپین داراي خصوصیات فيزيولوژيكي مشابه اسب ميباشد در نگهداري و مراقبت توجه به اين ويژگيها لازم ميباشد؛ از جمله تكمعدهاي بودن و ويژگيهاي تغذيه اي مرتبط با آن. در نتيجه هر آنچه كه در تغذيه و مراقبت از اسب لازم است مدنظر باشد براي اسب کاسپین نيز صادق است.
همانند يك اسب دستگاه گوارش اسب کاسپین ازبخشهاي اصلي دهان، حلق، مري، معده، روده هاي كوچك و بزرگ و روده كور تشكيل شده است.
دستگاه گوارش اسب در محل روده كورتوسعه يافته و قابليت تجزيه علوفه خشبي توسط ميكروارگانيسمها در آن فراهم شده است. بدن هيچ يك از جانوران قادر به توليد آنزيمهاي تجزيهكننده مواد خشبي از جمله سلولز و ليگنين را ندارد و اين آنزيمها به وسيله ميكروارگانيسمهاي موجود در دستگاه گوارش حيوانات توليد و همين امر، قابليت مصرف علوفه را در علفخواران فراهم ميكند.
اين ميكروبها در بدن نشخواركنندگان در معده چهارقسمتي اما در تكمعدهايها در روده كور متمركز ميباشد.
با اين اوصاف خوراك اسب کاسپین همانند اسب تركيبي از علوفه (يونجه ،غلات علوفهاي و…) و كنسانتره (مواد انرژي زا يا پروتييني متراكم همانند جو، ذرت وكنجاله ها) و انواع مكمل ميباشد.
در سيستم نگهداري آزاد قسمت غالب خوراك از چرا تأمين ميشود اما در سيستم بسته تغذيه دستي با خوراك آماده – براساس جيره غذايي ويژه هر اسب يا هر گروه از اسبها – صورت ميگيرد.
كاسپينهايي كه به خوبي تغذيه شده باشند در 18 ماه اول زندگي به حداكثر قد و حدود 75 درصد وزن خود دست پيدا ميكنند. خانم دالتون در کتاب خود چنين نوشته است:
« كاسپين نژادي خونگرم ميباشد و بايد برخلاف نژادهاي سنگين، وزن بدنش محدود شده و بيش از حد تغذيه نشود. اغلب كاسپينها غذا را به خوبي تبديل ميكنند و بهتر است با جو و ساير غذاهاي گرمازا تغذيه نشوند ـ به ويژه اگر براي سواري كودكان مورد استفاده قرار ميگيرند. يونجه، چغندرقند، هويج و علوفه – بسته به كاري كه كاسپينها انجام ميدهند ـ خوراكهايي مناسب محسوب ميشود. مقتضي است خوراك ماديانهاي آبستن حاوي مكملهاي معدني باشد.»
خوراكهاي جايگزين نيز ميتواند مورد استفاده قرار گيرد. اين جايگزينها اگرچه نميتوانند جاي يونجه – كه براي اسب علوفه اي خوشخوراك است – را بگيرند اما در كاهش هزينههاي نگهداري مؤثرند.
نگهداري در مرتع:
«به دليل منشأ گرفتن از كوه، اسب ها اغلب قادرند مثل آهو از زمين ناهموار بالا رفته و در بته زارها چرا كنند. اجتماع آنها در مرتع پرآب به مصلحت نيست چرا كه ريسك ابتلا به لنگش افزايش مي يابد.
كاسپين ها در مدتي كه در مرتع هستند اغلب لذت ميبرند كه شب در اصطبل باشند. درهاي اصطبل براي اسبهاي كوچك بايد در ارتفاع مناسب نصب شود تا بتوانند به راحتي بيرون را ببينند.»
زمستانگذراني:
« پوشش كاسپينهاي ايران متراكم و داراي تركيبي مخملي است تا از آنها در برابر سرماي شديد زمستان محافظت كند. اغلب آنها قادرند به سلامت سرماي سخت را پشت سر بگذرانند و – در صورتي كه در سيستم آزاد مديريت ميشوند – با سرپناه مناسب و خوراك مكمل ميتوانند زمستان را طي كنند.
كاسپينها در آب و هواي مرطوب عملكرد خوبي ندارند و مرتباً بايد بازديد شوند تا در صورت نياز بوسيله پوشش مناسب محافظت شوند. رويش موهاي زبر، به امكان از دست دادن شرايط بدني دلالت ميكند.
نكات قابل توجه:
ظاهري باريك كاملاً طبيعي است والزاماً نشان نميدهد كه حيوان، با تغذيه نامناسب يا سوء تغذيه مواجه بوده است. با اين وجود بدن نبايد به نحوي باريك باشد كه عرض بين دستها وجود نداشته باشد.
كرههاي نر به منظور فعاليتهاي اصلاح نژاد بايد تحت آزمايشات دقيق دامپزشك قرار گيرند تا مجوز جفتگيري را به دست آورند در نتيجه كرهاسبهاي داراي دهان طوطيشكل، بيضه مخفي يا دست و پاي غيرطبيعي نبايد وارد چرخه توليد مثل شوند.
بايد دقت نمود تا طرحهاي اصلاح نژادي، خطوط خوني كمياب را در برگيرد و بايد كمي هم براي در نظر گرفتن ماديان يا نريان مكمل براي جلوگيري از همخوني تحقيق نمود.
سيستم نگهداري بسته:
نگهداري اسبهاي کاسپین در سيستم بسته داراي مزاياي متعددي است: امكان نظارت دقيق برشرايط بدني، مديريت ورزشي مناسب، تربيت و آموزش بهتر، زمستانگذراني آسان و بسياري موارد ديگر. اما عيب اين سيستم هزينههاي بالاي تأسيسات و افزايش هزينه نگهداري است. اما به نظر ميرسد مزاياي فرهنگي، اقتصادي و اجتماعي اين نژاد بكارگيري اين روش نگهداري در كشور را كاملاً توجيه ميكند.
علائم حياتي:
اطلاع از علائم حياتي و توجه به آن در تعيين سلامتي و مديريت نگهداري حيوان ضروري است. به علاوه در مقايسه با ديگر نژادها و حتي بمنظور اثبات ارتباط اجدادي اسب کاسپین با ساير نژادها و نقش آن در تكامل نژادهاي اسب مؤثر باشد.
علائم حياتي اسب کاسپین در حالت عادي
ماديانها نريانها كرههاي دوساله
ضربان قلب در دقيقه 46-40 28-24 45-36
تنفس در دقيقه 20-15 16-11 22-16
دماي ركتوم 8/37-37 8/37-37 5/38-37
توليد مثل:
توليد مثل در اسب کاسپین كاملاً شبيه اسب ميباشد. اسب کاسپین داراي توليدمثل فصلي است يعني دو فصل متمايز شامل فصل توليدمثل و فصل غيرتوليدمثل در آنها وجود دارد، اما توليدمثل غيرفصلي نيز در آنها قابل مشاهده است.
ماديانهاي کاسپین 321 تا 354 روز باردار هستند و متوسط طول دوره آبستنيشان 334 روز- حدود 11 ماه- ميباشد.
طول دوره فحلي (همان چرخه توليدمثل ماديان كه در فواصل زماني منظم در طول فصل توليدمثل وجود دارد) 24 روز ميباشد.
دوره آبستني و طول مراحل چرخه فحلي در ماديانهاي کاسپین
طول دوره آبستني 334 روز
طول چرخه فحلي 24 روز
طول مرحله دياستروس 16 روز
طول مرحله استروس 8 روز