فعالیت تخمدان مادیان های کاسپین صرف نظر از سن به طور کامل در ماه های خرداد و تیر به فعال بود. همچنین توقف فعالیت تخمدان مادیانهای کاسپین صرف نظر از سن در ماه های دی و بهمن ایجاد شد.
رضاحق دوست
استاد راهنما: دکتر محمد روستائی علی مهر
استاد مشاور: دکتر احمد قربانی
تاریخ دفاع 14/7/99
پایان نامه کارشناسی ارشد
دانشگاه گیلان، گروه علوم دامی، گرایش فیزیولوژی دام
چکیده
به منظور بررسی تعیین شروع و پایان فعالیت جنسی اسب کاسپین از طریق اندازه گیری هورمون پروژسترون، پژوهش حاضر به مدت یک سال بر روی 10 راس از مادیانهای کاسپین گیلان انجام شد. چرخه تولیدمثلی (فحلی) برای همه مادیانها در فصل تولیدمثل یک سال قبل از نمونه گیری به ثبت رسیده بود. این ده راس مادیان به سه گروه سنی 3تا 5 سال (جوان)، 6 تا 7 سال (میانسال) و 14 تا 19 سال (مسن) تقسیم شدند. گروه سنی جوان و میانسال هیچ گونه جفتگیری در تاریخچه زندگی نداشتند.آخرین جفتگیری مادیان گروه مسن مربوط به دو سال قبل بود. در طول 52 هفته (یکسال)، خونگیری به صورت هفتگی از ورید وداج مادیان ها در ساعت 11 صبح انجام گرفت. بعد از لخته شدن خون، سرم جدا و سانتریفیوژ شد. غلظت هورمون پروژسترون به روش الایزا رقابتی مستقیم اندازه گیری شد.
به منظور تعیین میزان فعالیت تخمدان، تغییرات غلظت پروژسترون سرم مد نظر قرار گرفت. توقف فعالیت تخمدان و پایان فصل تولید مثل مادیان، با غلظت پروژسترون کمتر از ng/ml 1 طی دو هفته متوالی مشخص شد. زمان آغاز فصل تولیدمثل، با افزایش غلظت پروژسترون و رسیدن به ng/ml 1 مشخص شد. درصد فعالیت ماهانه تخمدان (100× تعداد کل نمونه در ماه/ تعداد نمونه با چرخه فعال تخمدان ) برای هر مادیان محاسبه شد. تعداد هفته ها از انقلاب زمستانی تا شروع اولین چرخه تخمدان و تعداد هفته ها از انقلاب تابستانی تا پایان چرخه فعالیت تخمدان محاسبه شد.مادیان های کاسپین صرف نظر از سن در ماه های خرداد و تیر بیشترین و در ماه های دی و بهمن کمترین فعالیت تخمدان را نشان دادند(05/0>P).
شروع فعالیت تخمدان در رده سنی مادیانهای جوان کاسپین زودتر از سایر گروه های سنی بود همچنین توقف فعالیت تخمدان در رده سنی جوان زودتر از سایر گروه های سنی اتفاق افتاد (05/0>P). فعالیت تخمدان در رده سنی مادیانهای مسن نسبت به سایر گروه های سنی دیر تر آغاز شد اما طول مدت فعالیت تخمدان آنها در طول سال بیشتر از سایر رده های سنی مادیان های کاسپین بود. براساس نتایج بدست آمده، با افزایش سن مادیان های کاسپین، زمان شروع و طول فصل تولید مثل در این دامها دیرتر و طولانی تر می شود.
نتیجه گیری
فعالیت تخمدان مادیان های کاسپین صرف نظر از سن به طور کامل در ماه های خرداد و تیر به فعال بود. همچنین توقف فعالیت تخمدان مادیانهای کاسپین صرف نظر از سن در ماه های دی و بهمن ایجاد شد. مادیان های کاسپین جوان فعالیت تخمدانی را زودتر از سایر رده های سنی در اسفند ماه شروع کردند و از سوی دیگر توقف فعالیت آنها زودتر از سایر رده های سنی در شهریور ماه اتفاق افتاد. فعالیت تخمدان مادیان های کاسپین مسن دیرتر از سایر رده های سنی در اردیبهشت ماه آغاز شد. همچنین مدت فعالیت تخمدان رده سنی مسن طولانی تر از سایر رده های سنی بود و توقف فعالیت آنها در دی ماه مشاهد شد. شروع فعالیت تخمدان مادیان های میانسال کاسپین در فروردین ماه و توقف فعالیت آنها در شهریور ماه بود.
پیشنهادات
* بررسی چرخه های تخمدانی در سنین مختلف در شروع و پایان و اواسط فصل تولید مثل با استفاده از امواج ماورای صوت.
*پیشنهاد می گردد سطوح لیپتین مادیان های کاسپین و اثر آن بر روی فعالیت تخمدان در فصول مختلف سال در منطقه شمال کشور اندازه گیری شود. باتوجه پژوهش ها صورت گرفته در نژادهای مختلف مادیان های (خونسرد، خونگرم) دنیا، تاثیر غلظت لپتین به عنوان سیگنال متابولیکی در گردش خون به عنوان عامل اصلی تاثیرگذار در طول مدت فعالیت تخمدان در سال می باشد.
* امتیاز بدنی مادیان های (BCS) کاسپین اندازه گیری شود زیرا تاثیر آن بر فعالیت تخمدان در فصول مختلف سال در منطقه شمال کشور محتمل است. افزایش توده بدنی، همبستگی آن با درصدچربی بدن و درنتیجه مقدار غلظت لپتین این امکان را به پرورش دهنده اسب کاسپین می دهد که بتواند در خارج از فصل تولیدمثل فعالیت تخمدانی داشته باشد و سبب افزایش نرخ آبستنی در گله شود.
* در این پژوهش مشخص گردید که مادیان های کاسپین در همه گروه های سنی در ماه های دی و بهمن فعالیت تخمدانی ندارند، بدین منظور پیشنهاد می شود با ایجاد نور مصنوعی، شدت نور متناسب با تحریک سیگنال های تولیدمثلی مادیان ها در سالن پرورش و افزایش کیفیت خوراک مصرفی همچنین دمای مناسب در کل سال فعالیت تخمدان مادیان ها ادامه داشته باشد.
* نگه داری مادیان های کاسپین در شرایط کاملا طبیعی (درون مرتع) و ارزیابی فعالیت تخمدان آنها در فصول مختلف سال با توجه به ظرفیت مرتع و چراگاه در منطقه شمال کشور نیاز به بررسی و انجام پروژه تحقیقاتی دارد.
* در این پژوهش با توجه به درصد فعالیت بیشتر تخمدان مادیان های مسن نسبت به جوان و میانسال پیشنهاد می شود که با افزایش مقدار مصرف و کیفیت خوراک مصرفی برای گروه های سنی جوان و میانسال میزان فعالیت تخمدان در کل سال افزایش پیدا کند.
* باتوجه به تاثیر سن بر شروع فعالیت های تخمدان مادیان های کاسپین (گروه سنی جوان اول، میانسال دوم، مسن آخر) می توان با اتخاذ یک برنامه مدیریتی تولیدمثلی در خصوص تفکیک سنی مادیان ها، جهت انجام به موقع لقاح و افزایش نرخ آبستنی در مادیان ها برنامه ریزی نمود. همچنین مشخص گردید که صرف نظر از سن فعالیت تخمدان مادیان های کاسپین در ماه های اردیبهشت، خرداد، تیر و مرداد وجود دارد، بنابراین با برنامه مدیریتی تولیدمثل گله می توان شیوه اتخاذ نمود تا در این ماه ها نرخ آبستنی افزایش پیدا کند.
* بررسی عملکرد تخمدان مادیان های کاسپین صرف نظر از سن توسط روش اولتراسنوگرافی به منظور دستیابی پویایی (داینامیک) فولیکول های تخمدان در طول سال جهت اتخاذ برنامه مدیریتی تولیدمثل گله تا بتوان زمان شروع و پایان فعالیت جنسی را از این شیوه نیز مشخص نمود.
* استفاده از هورمون های گنادوتروپین سرم خون مادیان آبستن (PMSG) همچنین گنادوتروپین سرم انسانی (HCG) به منظور تسریع فعالیت تخمدان در خارج از فصل تولیدمثل صرف نظر از سن در مادیانهای کاسپین بررسی شود.
تصویر – خونگیری با ونوجکت از ورید وداج مادیان کاسپین
نمودار – اثر متقابل زمان و سن بر غلظت پروژسترون سرم خون مادیانهای کاسپین